Türkiye’de 7 Haziran’da ortaya çıkan tabloda 13 yıldır iktidar olmanın ardından koalisyona mahkum olan AK Parti’nin akibeti merak ediliyor.
Ülkemizdeki 14 koalisyon hükümetinde yer alan partilerin bir çoğunun tarihin tozlu raflarında kalması, AK Parti’nin geleceğini düşündürüyor.
Siyasi tarihimizde CHP, AP, YTP, CKMP, MSP, MHP, DYP, SHP, RP, DSP, ANAP ve bağımsızlar koalisyonun içinde yer aldılar.
Koalisyona katılan partilerden CKMP, AP, MSP, DYP ve ANAP isim değiştirmesine rağmen koalisyon güçlerine bir daha ulaşamadılar.
CHP ve MHP ise yaptıkları koalisyonların ya da kurdukları azınlık hükümetlerinden sonra TBMM dışı kalsalar da bugün yaşamlarını sürdürüyorlar.
AKİF ARSLAN 30 HAZİRAN 2015
AK Parti, toparlanabilir mi?
Türkiye’de koalisyon hükümetleri tarihi, ilginç bir anekdot içeriyor.
Koalisyon içerisinde yer alan siyasi partilerin bir kaçı hariç tamamı zaman içerisinde yok olup gitti.
Koalisyon ortağı partiler ya tarihin tozlu raflarında yerini aldı ya da seçim barajı altında kalıyor.
**
Seçim öncesinde YSK, 31 partinin seçime katılabileceğini açıklamıştı ama bunlardan 11’i seçime katılmadı.
7 Haziran Seçimlerine, 20 siyasi parti ve bağımsızlar katıldılar.
Seçim öncesi AK Parti, CHP, MHP ve ilk kez seçimlere giren HDP’nin yanısıra BBP ile Saadet’in oluşturduğu Milli İttifak yoğun bir propaganda yaptı.
13 yıldır ülkede tek başına iktidar olan AK Parti karşısında müthiş bir cepheleşme olunca siyaset farklı boyutlar kazanmaya başladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, meydanlara indi; açıkça söylemese de AK Parti’ye destek istedi.
CHP, MHP, HDP ve diğerleri bunu eleştirdi.
Uzun oluklu bir propaganda oldu.
Bol gürültülü, bol vaatlerle dolu seçim konuşmaları izledik.
**
Tüm söylemler bitti ve 7 Haziran’a gelindi.
Oy kullanma hakkına sahip vatandaşlar, görevlerini yerine getirmek üzere sandık başına gittiler.
Oylarını kullandılar.
O gün akşam olduğunda Türkiye, yeni bir siyasi tablo ile karşılaşıyordu.
TBMM’ye 4 parti girdi.
AK Parti 258, CHP 132 ve MHP ile HDP 80’er sandalye kazandılar.
Bu tablo, Türkiye’de 13 yıldır süren tek partili iktidarların da devrini kapatıyordu.
Hiçbir parti 276’yı bulamadığı için de ortaya koalisyon çıktı.
Kim kiminle koltuk koltuğa girer, bunu zaman gösterir.
**
Ülkemizde koalisyona giren siyasi partilerin geleceği çok parlak görünmüyor.
Bugüne kadar 62 hükümet görev başına geldi.
Bunlardan 36’sı tek parti, 14’ü koalisyondan oluştu. Diğerleri de ya askeri (sivil olmayan), ya geçici hükümetler oldular. Azınlık hükümetleri de oldu, partiler üstü hükümet te..
Sonuçta ülke hiçbir zaman hükümetsiz kalmadı.
İlk koalisyon 20 Kasım 1961 ile 25 Haziran 1962 arasında Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ile Adalet Partisi (AP) arasında oldu.
Son koalisyon ise 28 Mayıs 1999 ile 18 Kasım 2002 arasında Demokratik Sol Parti (DSP), Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ve Anavatan Partisi (ANAP) arasında kuruldu.
En uzun ömürlü olan koalisyon da, bu son koalisyon oldu siyasi tarihimizde.
**
Siyasi tarihimizde CHP, AP, Yeni Türkiye Partisi (YTP), Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (CKMP), Milli Selamet Partisi (MSP), Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), Doğru Yol Partisi (DYP), Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP), Refah Partisi (RP), Demokratik Sol Parti (DSP), Anavatan Partisi (ANAP) ve bağımsızlar koalisyonun içinde yer aldılar.
Bu partilerden halen varlığını sürdüren kaç parti var?
27’inci hükümette yer alan YTP, 1973’te siyasi hayattan çekildi.
Aynı hükümette yer alan CKMP’de 1969’da MHP adını aldı.
Adalet Partisi, 2009’dan sonra tabela partisi oldu.
Milli Selamet Partisi, isim değiştire değiştire eridi gitti.
SHP, sonradan ismini CHP olarak değiştirdi.
RP, Anayasa Mahkemesi tarafından kapatıldı.
DYP, Demokrat Parti olarak ismini değiştirdi.
DSP, seçim barajlarını aşamıyor.
ANAP, bir iki kez isim değiştirdi.
**
Yani şu anda koalisyona girip te varlığını sürdüren tek siyasi parti yok.
Ya isim değiştirip varlığını sürdürmeye çalışıyorlar.
Ya da, tarihin tozlu raflarında yer aldılar.
Ülkenin en uzun koalisyonu olan DSP-MHP-ANAP koalisyonu, 2002 seçimlerinde TBMM’ye giremediler.
Bu partilerden DSP ile ANAP bir daha seçimlerde TBMM yüzü göremedi.
Sadece MHP toparlandı ve bugün anamuhalafet konumuna yerleşti.
**
1998’de Anayasa Mahkemesi iktidardaki siyasi parti olan Refah Partisi’ni kapattı.
Partinin kapatılması ile birlikte 6 yöneticisine de 5 yıl siyaset yasağı getirildi.
Refah’ın kapatılmasının ardından bağımsız kalan milletvekilleri Fazilet Partisi’ne geçti.
Ancak Fazilet’in de sonu Refah gibi oldu ve yüksek mahkeme tarafından kapatıldı.
Fazilet’in de kapatılmasının ardından bağımsız olan milletvekilleri Saadet Partisine geçti.
Ancak Saadet’te yenilikçiler ve gelenekçiler vardı.
Gelenekçiler, partide kaldı.
Yenilikçiler ise AK Parti’yi kurdular.
Gelenekçiler daha sonra ikiye ayrıldı, Halkın Sesi Partisi’ni kuruldu ve sonra da bu parti kendini fesh ederek AK Parti’ye geçti.
**
AK Parti’nin temelinin aslında Milli Görüş olduğunu bilmeyen yok.
Bu nedenle AK Parti belki koalisyondan yara almaz ama, ortağı olacak partinin büyük yara alacağı da tarihimizdeki olaylarla sabittir.
Elbette koalisyona parti liderleri karar verecektir.
Ama kamuoyunun sesini de yok sayamazlar. Bugün ağırlık olarak AK Parti-MHP koalisyonu bekleniyor.
Eğer AK Parti-MHP koalisyonu olursa, sonrasına bakmak gerekecek.
Koalisyon döneminde AK Parti toparlanabilir mi, eski gücüne yeniden kavuşabilir mi?
Bunu da zaman gösterecek?
Adı |
Görev süresi |
Aldığı güvenoyu |
Hükümetin ana partisi |
Diğer koalisyon ortakları |
|
İsmet İnönü, 1. hükûmeti |
165 (Oybirliği) |
Tek başına iktidar |
|||
İsmet İnönü, 2. hükûmeti |
145 (Oybirliği) |
Tek başına iktidar |
|||
188 (Oybirliği) |
Tek başına iktidar |
||||
İsmet İnönü, 3. hükûmeti |
153/179 |
Tek başına iktidar |
|||
İsmet İnönü, 4. hükûmeti |
269/271 |
Tek başına iktidar |
|||
İsmet İnönü, 5. hükûmeti |
249/261 |
Tek başına iktidar |
|||
İsmet İnönü, 6. hükûmeti |
287 (Oybirliği) |
Tek başına iktidar |
|||
İsmet İnönü, 7. hükûmeti |
343 (Oybirliği) |
Tek başına iktidar |
|||
Celâl Bayar, 1. hükûmeti |
364 (Oybirliği) |
Tek başına iktidar |
|||
Celâl Bayar, 2. hükümeti |
342 (Oybirliği) |
Tek başına iktidar |
|||
Refik Saydam, 1. hükümeti |
341 (Oybirliği) |
Tek başına iktidar |
|||
Refik Saydam, 2. hükümeti |
389 (Oybirliği) |
Tek başına iktidar |
|||
- |
Geçici Hükümet |
||||
Şükrü Saracoğlu, 1. hükümeti |
381 (Oybirliği) |
Tek başına iktidar |
|||
Şükrü Saracoğlu, 2. hükümeti |
425 (Oybirliği) |
Tek başına iktidar |
|||
378/431 |
Tek başına iktidar |
||||
Hasan Saka, 1. hükümeti |
362/411 |
Tek başına iktidar |
|||
Hasan Saka, 2. hükümeti |
308/348 |
Tek başına iktidar |
|||
349/391 |
Tek başına iktidar |
||||
Adnan Menderes, 1. hükümeti |
282 (Oybirliği) |
Tek başına iktidar |
Adnan Menderes, 1. hükümeti |
||
Adnan Menderes, 2. hükümeti |
346/396 |
Tek başına iktidar |
Adnan Menderes, 2. hükümeti |
||
Adnan Menderes, 3. hükümeti |
491/520 |
Tek başına iktidar |
Adnan Menderes, 3. hükümeti |
||
Adnan Menderes, 4. hükümeti |
389/441 |
Tek başına iktidar |
Adnan Menderes, 4. hükümeti |
||
Adnan Menderes, 5. hükümeti |
403/536 |
Tek başına iktidar |
Adnan Menderes, 5. hükümeti |
||
Cemal Gürsel, 1. hükümeti |
Sivil olmayan hükümet |
Cemal Gürsel, 1. hükümeti |
|||
Cemal Gürsel, 2. hükümeti |
Sivil olmayan hükümet |
Cemal Gürsel, 2. hükümeti |
|||
Sivil olmayan hükümet |
|||||
İsmet İnönü, 8. hükümeti |
269/351 |
İsmet İnönü, 8. hükümeti |
|||
İsmet İnönü, 9. hükümeti |
259/397 |
İsmet İnönü, 9. hükümeti |
|||
İsmet İnönü, 10. hükümeti |
225/401 |
Bağımsızlar |
İsmet İnönü, 10. hükümeti |
||
231/432 |
|||||
Süleyman Demirel, 1. hükümeti |
252/434 |
Tek başına iktidar |
Süleyman Demirel, 1. hükümeti |
||
Süleyman Demirel, 2. hükümeti |
263/428 |
Tek başına iktidar |
Süleyman Demirel, 2. hükümeti |
||
Süleyman Demirel, 3. hükümeti |
232/404 |
Tek başına iktidar |
Süleyman Demirel, 3. hükümeti |
||
Nihat Erim, 1. hükümeti |
321/370 |
Milli Birlik hükümeti |
Partilerüstü hükümet |
Nihat Erim, 1. hükümeti |
|
Nihat Erim, 2. hükümeti |
301/349 |
Milli Birlik hükümeti |
Partilerüstü hükümet |
Nihat Erim, 2. hükümeti |
|
262/290 |
Geçici hükümet |
||||
261/357 |
Geçici hükümet |
||||
Bülent Ecevit, 1. hükümeti |
235/373 |
Bülent Ecevit, 1. hükümeti |
|||
17/378 (Güvensizlik oyu) |
Geçici hükümet |
||||
Süleyman Demirel, 4. hükümeti |
222/442 |
||||
Bülent Ecevit, 2. hükümeti |
217/448 (Güvensizlik oyu) |
Azınlık Hükûmeti |
|||
Süleyman Demirel, 5. hükümeti |
229/448 |
||||
Bülent Ecevit, 3. hükümeti |
229/447 |
Bağımsızlar |
|||
Süleyman Demirel, 6. hükümeti |
229/438 |
Azınlık Hükûmeti |
|||
Sivil olmayan hükümet |
|||||
Turgut Özal, 1. hükûmeti |
213/393 |
Tek başına iktidar |
|||
Turgut Özal, 2. hükûmeti |
290/443 |
Tek başına iktidar |
|||
Geçici hükümet |
|||||
278/373 |
Tek başına iktidar |
||||
Mesut Yılmaz, 1. hükümeti |
265/418 |
Tek başına iktidar |
|||
Süleyman Demirel, 7. hükümeti |
280/444 |
||||
Tansu Çiller, 1. hükümeti |
247/432 |
||||
Tansu Çiller, 2. hükümeti |
191/421 (Güvensizlik oyu) |
Azınlık Hükûmeti |
|||
Tansu Çiller, 3. hükümeti |
243/415 |
||||
Mesut Yılmaz, 2. hükümeti |
257/544 |
||||
278/544 |
|||||
Mesut Yılmaz, 3. hükümeti |
278/544 |
||||
Bülent Ecevit, 4. hükümeti |
306/495 |
Azınlık Hükûmeti |
|||
Bülent Ecevit, 5. hükümeti |
354/536 |
||||
346/516 |
Tek başına iktidar |
||||
Recep Tayyip Erdoğan, 1. hükümeti |
350/512 |
Tek başına iktidar |
|||
Recep Tayyip Erdoğan, 2. hükümeti |
337/535 |
Tek başına iktidar |
|||
Recep Tayyip Erdoğan, 3. hükümeti |
322/495 [1] |
Tek başına iktidar |
|||
29 Ağustos 2014 – Görevde |
306/439 [2] |
Tek başına iktidar |